9 tips voor het fotograferen van vlinders

Silvia Reiche

3 jaar geleden

Vlinders houden van hoge temperaturen en veel zon. De zomer is dus de perfecte tijd om ze te fotograferen. Reden te meer om nu Nederlandse natuurgebieden te ontdekken en op zoek te gaan naar vlinders. Het zijn dan misschien niet de buitenlandse droomsoorten, maar voor sfeervolle vlinderfoto’s heb je die helemaal niet nodig. De eigen tuin of een gebied in de buurt kan al toereikend zijn. De foto’s hieronder zijn allemaal in mijn omgeving in Noord-Brabant genomen.

Tip 1: Vlinders zijn op zonnige plekken

Vlinders houden van zonnige plekken met nectarrijke bloemen en ze hebben planten nodig waar ze zich op kunnen voortplanten (zoals bijvoorbeeld brandnetel). Vlinders vind je overal! Van de eigen tuin, een bloemrijke berm in de buurt, een braakliggend veldje tot aan een natuurgebied. In een natuurgebied heb je doorgaans wel kans op meer soorten. Met een verrekijker bewapend speur ik overdag naar vlinders, ze zijn dan lekker actief en zo weet ik welke soorten er voorkomen en waar ze ongeveer zitten.

Daarnaast kijk ik altijd hoe een vlinderplek ligt ten gunste van de opkomende en ondergaande zon. Voor mijn foto’s heb ik warm licht en kleur nodig. Voor het berekenen van de stand van de zon zijn er handige apps ontwikkeld, maar ik ondervind het graag zelf buiten op de plek.

Tip 2: Dit heb je nodig voor het fotograferen van vlinders

Als ik op pad ga dan zitten er in mijn fotorugzak naast een camera drie lenzen, volle accu’s, een reflectiescherm, een afstandsbediening, plamp, mes voor de plamp en windscherm. Mijn statief gaat ook altijd mee, want ik fotografeer niet uit de hand! In het voorjaar, als de begroeiing nog laag is neem ik naast statief ook nog een rijstzak mee. Het windscherm zit in een zijvak van mijn rugzak en dat gebruik ik bij hinderlijke wind als de ondersteuning van de plamp onvoldoende is. Het windscherm is zelfgemaakt en kan makkelijk in de grond gestoken worden.

Ik heb drie macrolenzen, maar de 180mm macrolens is mijn favoriet. Hierdoor zijn bijna alle foto’s uit dit blog met die lens gemaakt. Sinds ik met Sony fotografeer wissel ik gedurende het vlinderseizoen niet meer van lens omdat ik anders teveel stofvlekken op de sensor krijg. De 180mm heeft een grotere brandpuntafstand waardoor je niet zo dicht op het onderwerp hoeft te kruipen. Daarnaast gebruik ik deze lens graag op afstand met een groot diafragma (klein f-getal) om de reflecties van de ondergaande/opkomende zon te vangen en/of een doorkijkje tussen de planten te creëren én om vanaf het pad te fotograferen.

Een statief vind ik een must om de beste compositie te bepalen en om de maximale scherptediepte te verkrijgen. Via liveview zoom ik maximaal in om de hele vlinder op scherpte te controleren…, zonder een statief wordt dit een stuk lastiger.

Bekijk alle macrostatieven

Tip 3: Ga in de avond alvast op zoek

Als ik eenmaal een gebied ken ga ik in de avond op zoek naar rustende vlinders. Deze zitten dan met dichte vleugels in het gras of aan een blad enigszins verscholen te rusten. Indien ze gunstig zitten ten opzichte van de ondergaande zon dan fotografeer ik ze in de avond. In de ochtend voor zonsopkomst is het echter vaker windstil en het licht is dan zachter, wat maakt dat ik vaak vroeg op pad ben. De plek markeer ik de avond van te voren met een stokje die ik in de buurt op het pad leg zodat ik de vlinder in de ochtend snel terug kan vinden.

Met een beetje geluk is de vlinder in de ochtend bedekt met een laagje dauw waardoor deze langer zal blijven zitten. Als ik tijd heb blijf ik wachten totdat de zon goed schijnt en de vlinder de vleugels opent. Het licht is dan al vaak erg fel en daarom probeer ik schaduw over de vlinder te creëren en de achtergrond in de zon te houden, de kleuren van de vlinder worden op die manier intensiever.

Maar let op: eenmaal opgewarmde vlinders houden niet van schaduw en zullen snel wegvliegen. De camera moet dus vooraf goed (overbelichting) ingesteld zijn. Meestal kan ik een paar foto’s maken voordat de vlinder vertrekt, maar als ik pech heb is hij al vertrokken voordat ik kon afdrukken. Met een beetje geluk blijft hij even zitten en keer ik huiswaarts met diverse foto’s van hetzelfde vlindertje zoals hieronder van het Icarusblauwtje.

Tip 4: Kruip dicht op de vlinder

Een onscherpe achtergrond zorgt er voor dat de vlinder meer aandacht krijgt. Des te verder je camera van de vlinder afstaat des te scherper wordt je achtergrond. Voor een onscherpe achtergrond is het dus van belang om dichter op de vlinder te kruipen. Ook de afstand tussen de vlinder en de achtergrond is van invloed en dat je een groter (klein f-getal) diafragma gebruikt voor minder scherptediepte. Let wel op dat de vlinder helemaal in het scherptevlak valt zodat de hele vlinder, bij een zijaanzicht, van ogen tot vleugelpunt scherp is.

Regelmatig heb ik vlinders in mijn tuin slapen en om een rustige achtergrond te krijgen zonder planten in de border te vertrappen knip ik de bloem of grasspriet af. Met behulp van een plamp positioneer ik de bloem met vlinder (zoals hieronder het Klein koolwitje) wat hoger zodat ik de lichtreflecties van de opkomende zon in beeld krijg.

Tip 5: Let op de kijkrichting en het licht

De kijkrichting van de vlinder moet ruimte hebben en de vlinder hoeft er wat mij betreft niet te groot op. Ik hou ervan als de vlinder er scherp opstaat, zeker bij een zijaanzicht moet de vlinder van links naar rechts scherp zijn. De camera moet daarvoor op ongeveer dezelfde hoogte als de vlinder staan en ik gebruik een kleiner (groter f-getal) diafragma. De scherpte controleer ik altijd door in liveview te vergroten en over de hele vlinder te scrollen.

In de ochtend als het licht nog zacht is fotografeer ik meestal met tegenlicht, het geeft de foto net wat meer contrast, contouren worden beter zichtbaar en de foto wordt spannender. Bij sommige vlinders schijnt het licht zelfs door de vleugels waardoor er nog meer details zichtbaar worden.

Naast het licht let ik tijdens het fotograferen altijd op de lijnen van de stengel(s) die het beeld inkomen, zeker als je op wat meer afstand fotografeert is een mooi lijnenspel van toegevoegde waarde. Dit zorgt er voor dat de foto fijner 'kijkt' en de aandacht meer naar de vlinder gaat.

Tip 6: Verruim je kennis

Een beetje kennis over de gewoontes en waardplanten van vlinders is nooit mis als je een bepaalde soort wilt vinden en fotograferen. De Kleine parelmoervlinder heb ik gevonden op een akker waar ook zijn waardplant volop te vinden was.

Tip 7: Heb veel geduld

Gedurende het vlinderseizoen ga ik bijna elke avond op zoek naar vlinders. Het hooibeestje is een algemene vlinder die als slaapeigenschap heeft dat hij in een scheve houding zit en bijna altijd aan gras hangt. Na vele avonden zoeken vond ik een exemplaar die onder een echte koekoeksbloem hing. De volgende ochtend was dit exemplaar bedekt met dauw en sloeg mijn vlinderhart sneller.

Tip 8: Lok vlinders naar je tuin

Vlinders houden van nectarrijke bloemen en van een tuin die niet strak opgeruimd is. Uitgebloeide paardenbloemen laat ik in het voorjaar staan, want diverse Koolwitjes hebben die al als slaapplek gebruikt. Met waardplanten zoals brandnetel, judaspenning, wortelen en koolplanten heb je tevens kans dat vlinders zich gaan voortplanten en je dus ook hun gedaanteverwisseling kunt volgen en fotograferen. Dat is erg leuk voor de dagen dat het een keer minder weer is. De Koninginnenpage hieronder is als rups opgekweekt met wortel en venkel in de moestuin en weken later in de ochtend, nadat ik hem met tegenlicht gefotografeerd had, losgelaten.

Tip 9: Wees respectvol

En als laatste tip, maar zeker de belangrijkste: heb respect voor de natuur! Blijf op de paden als je in een natuurgebied bent. Veel vlinders slapen naast paden in het gras en je kunt ze vanaf het pad fotograferen.

Handig voor het fotograferen van vlinders