Hoe fotografeer je lichtende nachtwolken?

Rick Bekker
4 jaar geleden

Lichtende nachtwolken zijn waar te nemen tijdens de zomermaanden, vanaf ongeveer eind mei tot begin augustus. Dit valt gelijk met de langste dag van het jaar. De wolken zijn ontzettend mooi om te zien, maar hoe fotografeer je dit fraaie verschijnsel?

Wat zijn lichtende nachtwolken?

Lichtende nachtwolken vormen zich op een gigantische hoogte, namelijk variërend van 75 tot 85 kilometer. ‘’Normale’’ wolken manifesteren zich maar tot 20 kilometer boven het aardoppervlak. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden geven deze wolken zelf geen licht. Waar het aardoppervlak geen licht meer ontvangt van de zon doen deze wolken dat wél aangezien de zon, op de gigantische hoogtes waar deze wolken zich vormen, nog niet is verdwenen achter de horizon.

Waar kun je deze wolken zien?

Lichtende nachtwolken zijn voornamelijk zichtbaar in een strook van het noordwesten naar het noordoosten. Bij zeer grote displays kunnen deze wolken tot ruim boven het hoofd zichtbaar zijn als dunne, zilver-blauwe slierten. Ze zijn er in diverse varianten, maar fijnmazige, zilver-blauwe slierten komen het meeste voor. Bij diverse displays zijn ook schitterende golf en ribbel structuren zichtbaar, gevormd door de windstroming op de hoogte waar de wolken hangen.

Wat is het beste tijdstip om op pad te gaan?

Dit fraaie verschijnsel is zoals de naam al doet vermoeden in de donkere uurtjes zichtbaar. Maar vaak zijn de eerste vage contouren al zichtbaar rond 23:00 uur, bij grootschalige displays is dit zelfs al mogelijk om 22:30 uur. Het loont dus altijd om in de weken rond de langste dag een oog te werpen op de noordelijke horizon rond 23:00 uur.

Grote displays zijn soms de hele nacht zichtbaar om rond 03:00 uur snel in intensiteit toe te nemen met de naderende zonsopkomst. Er zijn dan twee pieken. Een piek van 23:00 - 00:30 uur en een piek tussen 03:00 - 04:30 uur. Bij het fotograferen kan een ochtenddisplay extra aantrekkelijk zijn om vast te leggen in verband met de vorming van grondmist voor een extra mystiek stukje sfeer aan het plaatje.

Wat heb je nodig om ze vast te leggen?

Voor het vastleggen van lichtende nachtwolken heb je wat basiskennis van je camera nodig. Denk hierbij aan het onder de knie hebben van de belichtingsdriehoek (ISO, diafragma en sluitertijd). Iedere camera waarbij je deze drie waardes handmatig kunt aanpassen is prima geschikt. Aangezien deze bijzondere vorm van fotografie een lange sluitertijd vereist, is een statief een must. Een draadontspanner is een grote aanrader. Je wilt tenslotte geen beweging in je foto door het handmatig indrukken van de ontspanknop!

Let op de compositie

Lichtende nachtwolken zijn prachtig om te zien en vast te leggen. Maar een goede compositie kan een groot verschil maken bij welke sfeer de foto uitstraalt. Zelf heb ik diverse locaties met molens afgevinkt voor de foto's die je in dit blog ziet. In de toekomst wil ik diverse andere voorgronden toepassen. Een skyline met zicht op het noorden kan een prachtige voorgrond zijn. Maar een eenzame boom op een heide ook. Naast het tijdstip en de belichting wijkt het fotograferen van deze wolken niet veel af van 'normale' landschapsfotografie. Compositie is key!

Welke sluitertijd heb je nodig?

Zelf fotografeer ik met een sluitertijd variërend van 5 tot 20 seconden, afhankelijk van de intensiteit van het display en de hoeveelheid licht die ik op de camera sensor wil laten vallen om de contouren van de voorgrond te behouden. Door de sluitertijd bijvoorbeeld op 20 seconden te zetten valt er 20 seconden lang licht op de sensor. Dit is prettig om zowel de lichtende nachtwolken als het landschap fraai belicht op beeld te krijgen. Zijn de beelden overbelicht of juist onderbelicht, dan kun je gerust spelen met een kortere of langere belichtingstijd.

Welk diafragma stel je in?

Bij het fotograferen van lichtende nachtwolken is de speelmarge behoorlijk groot. Diverse combinaties van diafragma, ISO en sluitertijd kunnen in de praktijk voor een fraai beeld zorgen. Ik kies zelf bij voorkeur voor een diafragmawaarde die de zogenaamde ‘’sweetspot’’ van het objectief naar keuze benadert. Dit wil zeggen, het diafragma waarop het objectief het beste presteert en voor het meest scherpe, heldere beeld zorgt! Gemiddeld zit je rond f/7.1 en de f/11 wel goed. Uiteraard verschilt het per situatie welk diafragma ideaal is. Dit is een kwestie van uitproberen in de praktijk.

Welke ISO-waarde gebruik je?

Om maximaal gebruik te maken van de afbeeldingskwaliteit is het fotograferen op een lage ISO een must. Wanneer je gebruikmaakt van een (te) hoge ISO-waarde kan er ruis in je foto ontstaan en dat wil je liever voorkomen. Met name bij nachtfotografie kan ruis problemen opleveren in de nabewerking. De meeste lichtende wolken displays zijn goed te schieten bij een ISO-waarde van ISO 100 tot ISO 400. Vrij lage, acceptabele waardes dus. Indien er zo weinig licht is om de opname correct te belichten is het natuurlijk nodig om de ISO-waarde wat te verhogen.

Hoe bewerk je de foto's?

Voor de nabewerking maak ik met veel plezier gebruik van Adobe Lightroom Classic CC. Dit programma is ideaal om je RAW-bestanden op een goede en professionele manier terug tot leven te brengen. De tactieken van nabewerking verschillen uiteraard per foto. Over het algemeen werk ik enkel en alleen met lokale aanpassingen. Denk hierbij aan gegradueerde filters, radiaalfilters en de luminosity masking.

Het werken met lokale aanpassingen geeft het grote voordeel dat je veel meer controle hebt over de manier hoe je het RAW-bestand ontwikkelt. Wanneer er zonder lokale aanpassingen gewerkt wordt met Lightroom, kunnen er bepaalde onrealistische artefacten ontstaan in je bestand. Denk hierbij aan een gloeiende band over objecten welke veel contrast hebben tegen de vaak (lichtere) hemel.

Trek tijdens het bewerken van je foto's niet te veel aan de schuifjes! Het effect van lichtende nachtwolken is prachtig genoeg van zichzelf. Houd de bewerking rustig zodat het beeld fraai, maar natuurlijk oogt. Flink trekken aan de schuifjes voor de meeste details en kleuren kan juist een nadelig effect creëren. Hierdoor krijgt de foto geen fraaie uitstraling en verliest hij zijn kracht. Edit met plezier, maar trek met mate aan de schuivers.

Heel veel plezier met het fotograferen van lichtende nachtwolken!

Neem dit mee op pad

Auteur

Rick Bekker

Al sinds jongs af aan is Rick Bekker gefascineerd door het ervaren én vastleggen van bijzondere en extreme weersomstandigheden. Daardoor is hij zich ook steeds meer gaan verdiepen in fotografie. Het veilig en succesvol stormchasen is een vak op zich en zijn passie ervoor is sterker dan ooit.

Bekijk alle berichten

Blijf op de hoogte

Houd mij op de hoogte van laatste nieuwtjes, interessante blogs en aanbiedingen.